Biofeedback w leczeniu bólów głowy i migren

Biofeedback służy do regulowania czynności mózgu w sposób pożądany za pomocą sprzężenia zwrotnego. Idea biofeedbacku związana jest z odbieraniem przez osobę badaną informacji na temat zmiany swojego stanu psychofizycznego, np. poziomu koncentracji. Stan ten mierzony jest przez specjalne urządzenia, często przez elektroencefalograf (EEG). Dzięki temu pacjent może świadomie kontrolować te zmiany i na nie wpływać. Biofeedback regulując pracę mózgu redukuje bóle głowy.

W wytycznych ICIS (Institute for Clinical Systems Improvement) biofeedback wymieniany jest jako jedna z metod skutecznych w profilaktyce bólów głowy.

Tę metodę leczenia można zastosować u wszystkich pacjentów z migreną, bólem głowy typu napięciowego i innymi typami bólów głowy. Jest ona bezpieczna, bezbolesna i nieinwazyjna. Nie stwierdzono działań niepożądanych.

W leczeniu bólów głowy wykorzystywane są najczęściej: sprzężenie na podstawie analizy bioelektrycznych fal mózgowych (biofeedback EEG), przepływu krwi w mózgu (hemoencefalografię – HEG-biofeedback), czynności elektrycznej mięśni (elektromiografię – biofeedback EMG) lub biofeedback temperaturowy.

W biofeedbacku EEG do pomiaru wykorzystuje się metodę nieinwazyjnego pomiaru bioelektrycznej czynności mózgu za pomocą elektrod umieszczonych na skórze głowy pacjenta. Przebieg odbieranych sygnałów zależy od stanu psychofizycznego i samopoczucia pacjenta. Czynność bioelektryczna mózgu przedstawiana jest jako zapis konkretnych fal mózgowych. W leczeniu dąży się do uzyskania zapisu EEG złożonego z fal alfa. Fale te występują w stanie spokoju, relaksu, przy zamkniętych oczach.

Trening biofeedback EEG przebiega w formie przyjemnej „zabawy”. Pacjent siedzi wygodnie w fotelu przed ekranem, a na głowie ma przyczepione elektrody. Pacjent widzi na ekranie monitora czynność bioelektryczną swojego mózgu pod postacią gry wideo, np. motocyklisty jadącego torem. Pacjent koncentruje się na zadaniu, a jego celem jest szybka jazda środkiem toru. Musi skoncentrować się na prawidłowym wykonaniu zadania, czyli osiągnąć stan zrelaksowania. Im bardziej zrelaksowany będzie pacjent, tym szybciej motocyklista będzie poruszał się po torze. Każde rozproszenie, napięcie, lęk, rozproszenie spowodują, że zmieni się czynność bioelektryczna mózgu, a to spowoduje zmianę zapisu EEG. W wyniku tego motocyklista będzie skręcał i jechał woniej. Prawidłowa jazda jest nagradzana punktami.  

HEG-biofeedback związany jest z nieinwazyjnym pomiarem i analizą przepływu krwi w mózgu. Do pomiaru używa się podczerwieni. Udowodniono, że tego typu trening oraz kontrola aktywności mózgu i nadmiernego rozszerzenia naczyń krwionośnych u chorych na migrenę ma ogromny wpływ na zmniejszenie objawów bólowych u tych osób.

Biofeedback temperaturowy związany jest z wykorzystaniem różnicy temperatury skóry w zależności od stanu emocjonalnego człowieka. Niższa temperatura jest w sytuacjach stresowych. Pomiary temperatury rejestruje się za pomocą elektrody przyczepionej do opuszki środkowego palca.

Biofeedback EMG związany jest z elektryczną czynnością mięśni. Wykorzystuje się zależność, że w działaniu przewlekłego stresu dochodzi do wzrostu napięcia mięśni. Pacjent uczy się świadomie obniżać napięcie mięśniowe.

Biofeedback w leczeniu migreny przyczynia się nie tylko do zmniejszenia częstości występowania napadów bólów głowy, ale także redukuje lęk i depresję.

Czas trwania terapii ustala się indywidualnie. Zwykle przeprowadza się 20-30 sesji treningowych, po czym następuje przerwa na określenie efektów terapii i w razie potrzeby po 3 miesiącach powtarza się terapię. Optymalna ilość sesji to 2-3 razy w tygodniu. Nie powinno się robić sesji rzadziej niż 1 raz w tygodniu.

Efekty leczenia zauważalne są zwykle po 10-15 sesjach. Efekty terapii mogą utrzymywać się nawet przez kilka lat.

Czytaj także