dr hab. n. med. Agnieszka Gorzkowska

1. Czym jest migrena?

Migrena to jeden z najczęstszych samoistnych bólów głowy, w Polsce cierpi na nią ok. 4 mln osób.(1) Przypadłość ta najczęściej dotyka kobiety.
Głównym podziałem migreny jest ten wyodrębniający migrenę epizodyczną (z rzadkimi napadami) i przewlekłą, kiedy ból głowy występuje co najmniej 15 dni w miesiącu i ma przez minimum 8 dni cechy migrenowego bólu głowy.(2)

Co wywołuje napady migreny?

Do typowych czynników prowokujących napady należą: 

• nieregularny sen
• nieregularne spożywanie posiłków
• niektóre pokarmy i leki, alkohol
• stres
• hałas
• intensywne zapachy
• migające światła
• pobudzenie układu przedsionkowego, jakie ma miejsce podczas dłuższej jazdy samochodem, lotu samolotem albo jazdy na karuzeli, niekiedy napady pojawiają się w okresie okołomiesiączkowym i oko- łoowulacyjnym oraz przy zmianach frontu atmosferycznego.(3) 

Z kolei napady migreny stają się częstsze gdy: 

• jesteśmy otyli
• nadużywamy leków stosowanych doraźnie
• nadużywamy kofeiny
• chrapiemy
• dotykają nas inne zespoły bólowe np. ból kręgosłupa
• prowadzimy stresujący tryb życia, a przede wszystkim doświadczamy od jakiegoś czasu częstych napadów migreny, uruchamiających mechanizm trwałego uwrażliwienia struktur nerwowych na ból.(3) 

Warto podkreślić, że większość z tych czynników można wyeliminować.

2. Czy migrenę można wyleczyć?

Migrena polega na dziedzicznej skłonności do występowania bólu głowy i obecnie nie można wyleczyć pacjenta ze skłonności do napadów. Leczenie w migrenie dzielimy na doraźne – stosowane w sytuacji napadu bólu, oraz profilaktyczne. Przebieg choroby jednak ewoluuje (migrena może przechodzić z epizodycznej w przewlekłą). Można jednak skutecznie modyfikować i kontrolować jej przebieg, prowadząc odpowiedni tryb życia i stosując właściwe leki. 

Czy wiesz, że…

Badania pokazują, że jakość życia pacjentów z migrenowymi bólami głowy ulega obniżeniu i rezygnu- ją oni z planów życiowych czy form spędzania wolnego czasu.
Tak nie musi być, celem leczenia migreny jest m.in. zmniejszenie ograniczeń aktywności chorego w życiu codziennym.(4)

Zmiana stylu życia w migrenie –jak i po co?

W pierwszej kolejności należy zidentyfikować i wyeliminować czynniki, które wywołują napad. Z pewnością powinno to obej- mować m.in. uregulowanie godzin snu i spożywania posiłków, dietę pozbawioną składników wiązanych z napadem (jak sery, czekolada czy mniej znane orzeszki albo jogurt), unikanie alkoholu, stresu, przebywania w środowisku, gdzie jest nadmierny hałas czy migają światła, unikanie epizodów choroby lokomocyjnej czy uregulowanie masy ciała do wartości prawidłowego BMI. 

Bardzo ważne jest określenie w jakich okolicznościach pojawia się napad, jeśli to odkryjemy możemy unikać lub przynajmniej ograniczać ich wpływ na siebie. 

Do zmniejszenia ryzyka zaburzeń krążenia mózgowego przyczyni się rzucenie palenia tytoniu, podejmowanie racjonalnego wysiłku fizycznego, kontrolowanie poziomu cholesterolu, trójglicerydów i glukozy, dbanie o prawidłowe ciśnienie krwi i konsultowanie się z lekarzem w sytuacji pojawienia się dodatkowych schorzeń.

3. Na co szczególnie warto zwrócić uwagę w migrenie (dieta, aktywność fizyczna, nietypowe objawy

Czy wiesz, że…

Jeśli jakiś składnik diety jest odpowiedzialny za ból głowy, to ból głowy pojawi się zazwyczaj w około 3 godziny po jego spożyciu.
Warto zawsze mieć przy sobie przekąskę celem uniknięcia hipoglikemii, która może sprzyjać wystąpieniu napadu. 

Odpowiednio dobrana aktywność fizyczna może być korzystna. Aby uniknąć wywołanego wysiłkiem migrenowego bólu głowy czy innych negatywnych skutków ubocznych – aktywność ta nie powinna być nadmiernie intensywna i forsująca. Dobrym wyborem jest marsz czy jazda na rowerze.(5) Dobrym pomysłem jest także rozpoczęcie ćwiczeń z instruktorem. 

Bardzo ważne jest regularne leczenie nadciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu serca, chorób układu krzepnięcia; stosowanie terapii hormonalnej wymaga dodatkowej konsultacji (proszę zgłosić gdy taka jest stosowana lub planowana). 

Proszę pamiętać, że nagłe pojawienie się nietypowych objawów – asymetrii twarzy, osłabienia kończyny czy zaburzeń mowy – w okresie innym niż kilkunastominutowy czas aury migrenowej – może być objawem udaru, tych objawów nigdy nie należy bagatelizować, w takiej sytuacji zawsze należy zadzwonić na numer alarmowy.

4. Jak radzić sobie z napadem migreny?

Najlepiej nie dopuszczać do pojawienia się napadu, unikając czynników prowokujących.
Należy starać się rozpoznawać pierwsze sygnały rozwijającego się napadu i jak najszybciej reagować na nie. Im szybciej zażyty jest lek tym większa szansa na łagodniejszy przebieg i krótszy czas trwania epizodu bólowego. 

Aby leczenie było skuteczne lek stosowany doraźnie należy koniecznie zażyć w odpowiedniej (rekomendowanej przez lekarza i adekwatnej) dawce – nie mniejszej niż zalecana, bo efekt jest tu wyraźnie od tej dawki zależny(!). 

Przy współistnieniu wymiotów czy nawet nudności leki w postaci doustnej mogą być nieskuteczne, ponieważ nie będą się odpowiednio wchłaniać.
Zawsze należy zwracać uwagę na ewentualne działania niepożądane leku i w razie ich wystąpienia zgłosić je na najbliższej wizycie. Niezależnie od zastosowanego leczenia, gdy pojawia się ból, najlepiej jeśli znajdzie się dla siebie spokojne, ciche i ciemne miejsce, warto pamiętać w tym czasie o odpowiednim nawodnieniu i o tym, że sen będzie sprzyjał łagodzeniu napadu.

Czy wiesz, że…

Nawet 70% osób z migreną stara się opanować ból dostępnymi lekami bez recepty, ale tylko co 5 z nich doświadcza satysfakcjonującego efektu terapeutycznego6

Tymczasem doraźne, samowolne przyjmowanie leków przeciwbólowych w coraz większych ilościach „przekształca” chorobę w niepełnosprawność4. Często chorzy nie są świadomi zagrożeń wynikających ze stosowania leków bez recepty. Doraźnie stosowane leki powinny być ograniczone do nie więcej niż 2 dni w tygodniu. 

Nie powinny mieć miejsca sytuacje, w których pacjenci podczas napadu bólu sięgają po samowolnie wybrane leki przeciwbólowe, bo prowadzi to z czasem m.in. do chronifikacji objawów lub do powstania tzw. bólów głowy z nadużywania leków (medication overuse he- adache – MOH).(4) 

Zwykle ból głowy ustępuje po zaprzestaniu nadużywania leku. Także u połowy chorych z przewlekłą migreną odstawienie leków przeciwbólowych powoduje redukcję częstości bólu głowy i powrót do migreny epizodycznej.(8)

5. Dlaczego leczenie profilaktyczne jest ważne?

Leczenie profilaktyczne w migrenie to terapia przeznaczona dla chorych, którzy doświadczają napadów znacząco upośledzających codzienne funkcjonowanie (w pracy, w życiu prywatnym, podczas codziennych czynności), napadów częstych tj. występujących przez 4 lub więcej dni w miesiącu, chorych z przeciwwskazaniami do stosowania leków doraźnych lub tych, którzy nadużywają albo mają znaczne ryzyko nadużywania leków przyjmowanych doraźnie w celu przerwania napadu migreny i co za tym idzie duże ryzyko przekształcenia się migreny epizodycznej w migrenę przewlekłą.3 Leczenie profilaktyczne pozwala wyeliminować nie tylko występowanie samego napadu migreny i bólu, ale przede wszystkim zapobiega również szeregowi innych dolegliwości, występujących przed jaki po napadzie jak senność, osłabienie, nadwrażliwość.

Migrena elementarz

LECZ NAPAD MIGRENY WCZEŚNIE

Piśmiennictwo:
1. Stępień A, Prusiński A, Suwała A. Wybrane dane epidemiologiczne występowania migreny w Polsce. Ból. 2003; 4(3): 9–12.
3. Domitrz I., Kozubski W., Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne postępowania w migrenie. Polski Przegląd Neurologiczny 2019; 15 (supl. B): B1–B18, DOI: 10.5603/PPN.2019.0002.
4. Moneta P. et al. Jakość życia i sposoby leczenia osób cierpiących na migrenę Quality of life and methods of treatment of people suffering from migraine. Ból 2018, Tom 19, Nr 4, s. 27–33, DOI: 10.5604/01.3001.0013.2751.
5. Lemmens J. et al. The effect of aerobic exercise on thenumber of migraine days, duration andpain intensity in migraine: a systematic literature review and meta-analysisThe Journal of Headache and Pain (2019) 20:16 https://doi.org/10.1186/s10194-019-0961-8
6. Migrena w Polsce. MEC GLOBAL 2012. https://pulsmedycyny.pl/migrena-cierpimy-prawie-wszyscy-888997 7. Antonaci et al. Recent advances in migraine therapy. SpringerPlus (2016) 5:637. greny epizodycznej w migrenę przewlekłą.3 Leczenie profilaktyczne pozwala wyeliminować nie tylko występowanie samego napadu migreny i bólu, ale przede wszystkim zapobiega również szeregowi innych dolegliwości, występujących przed jaki po napadzie jak senność, osłabienie, nadwrażliwość.

Materiały sponsorowane przez firmę Novartis.

PL2006835820

dr hab. n. med. Agnieszka Gorzkowska