Rodzaje migreny

Komitet Klasyfikacyjny Międzynarodowego Towarzystwa Bólów Głowy dzieli migrenę w następujący sposób:

1. Migrena bez aury

W przeszłości nazywana była migreną zwykłą lub pospolitą. Podczas napadów występuje ból głowy, który nie jest poprzedzony występowaniem objawów neurologicznych zwanych aurą. Ten rodzaj migreny występuje najczęściej, szacuje się, że aż u 75% wszystkich chorych na migrenę. Migrenę tę możemy rozpoznać, gdy wystąpiło co najmniej 5 napadów bólowych w życiu spełniających następujące kryteria:

• napady bólu głowy trwające od 4 do 72 godzin (u dzieci poniżej 15 r.ż. napad może trwać krócej, przynajmniej godzinę),
• ból głowy posiada przynajmniej dwie z poniższych cech:
• jest umiejscowiony po jednej stronie,
• ma pulsujący charakter,
• ma umiarkowane lub silne natężenie, uniemożliwia zwykłe, codzienne funkcjonowanie chorego,
• pogorszenie bólu powoduje zwykła, codzienna aktywność np. wchodzenia po schodach,
• podczas bólu głowy występuje przynajmniej jeden z poniższych objawów:
• nudności i/lub wymioty,
• nadwrażliwość na światło,
• nadwrażliwość na dźwięki,
• ból głowy nie jest spowodowany innym zaburzeniami.

2. Migrena z aurą

Występuje rzadziej, średnio u 15% wszystkich chorych na migrenę. W tym przypadku wystąpienie bólu głowy poprzedzone jest ogniskowymi objawami neurologicznymi zwanymi aurą, takimi jak:

• zaburzenia widzenia (błyski, zygzaki świetlne, migoczące plamki, czarne punkty, kolorowe zygzaki, poszerzające się pierścienie, ubytki w polu widzenia),
• uczucie sztywności mięśni,
• nudności i wymioty.

Objawy te rozwijają się w ciągu 5 minut i mogą utrzymywać się do 60 minut. Po nich występuje napad bólu głowy. Bardzo rzadko aura może rozpoczynać się dopiero podczas napadu bólu głowy lub występować bez bólu głowy. Najczęściej występuje aura wzrokowa. Typowa aura wzrokowa obejmuje połowę pola widzenia i zwykle przybiera postać migoczącego półksiężyca o jaskrawych brzegach, mogą pojawiać się także mroczki, błyski lub świecące punkty (objawy „nadmiarowe”) i inne zaburzenia wzrokowe lub ubytki w polu widzenia (objawy ubytkowe).

U dzieci zaburzenia widzenia częściej mają postać zniekształcenia obrazu pod postacią zmniejszenia, zwiększenia lub nieprawidłowych proporcji widzianych przedmiotów.

Zaburzenia czucia występują rzadziej (u około jednej trzeciej chorych na migrenę z aurą). W typowej aurze czuciowej występuje uczucie drętwienia (objaw ubytkowy) i mrowienia lub parestezji (objawy „nadmiarowe”). Pojawiają się zwykle w okolicy ust i rąk. Mogą wystąpić także zaburzenia mowy, osłabienie siły w kończynach po jednej stronie, zaburzenia przytomności (w migrenie połowiczoporaźnej lub migrenie typu podstawnego).

Czasem może wystąpić typowa aura z niemigrenowym bólem głowy oraz typowa aura migrenowa bez bólu głowy. To ostatnie zaburzenia należy różnicować z przemijającym napadem niedokrwienia mózgu, który jest stanem zagrożenia życia, zwłaszcza jeśli wystąpi po raz pierwszy po 40. roku życia, a w obrazie klinicznym dominują objawy ubytkowe.

W migrenie z porażeniem połowiczym wykazano związek z mutacjami określonych genów. Kryteria rozpoznania tej postaci migreny są podobne jak migreny z aurą. W tym przypadku aura przebiega z różnie nasilonym niedowładem połowiczym i może trwać dłużej niż 60 minut (do 24 godzin), a podobne napady obserwowano u przynamniej jednego krewnego pierwszego stopnia. 

Sporadyczną migrena z porażeniem połowiczym rozpoznaje się w przypadku, kiedy chorzy spełniają wszystkie kryteria migreny z porażeniem połowiczym poza dodatnim wywiadem rodzinnym.  

Migrena typu podstawnego w przeszłości nazywana była „migrenę podstawną”. Objawia się dyzartrią, czyli zaburzeniami wyraźności mowy, zawrotami głowy, szumem w uszach, upośledzeniem słuchu, podwójnym widzeniem, zaburzeniami świadomości i obustronnymi parestezjami. Muszą być spełnione co najmniej dwa z wymienionych objawów aury (wszystkie są w pełni odwracalne).

Aura migrenowa

Aby rozpoznać typową aurę migrenową muszą być spełnione następujące kryteria:

• co najmniej 2 napady spełniające kryteria:
• aura przebiega bez niedowładu, a w jej skład wchodzi przynajmniej jeden z następujących objawów:
• w pełni odwracalne zaburzenia widzenia obejmujące objawy „nadmiarowe” (np. migające światła, plamki lub linie) i/lub objawy ubytkowe (np. zaniewidzenie),
• w pełni odwracalne zaburzenia czucia obejmujące objawy „nadmiarowe” (np. uczucie mrowienia) i/lub objawy ubytkowe (np. drętwienie),
• w pełni odwracalne zaburzenia mowy,
• co najmniej dwie z następujących cech:
• jednoimienne zaburzenia widzenia i/lub jednostronne zaburzenia czucia,
• co najmniej jeden z objawów aury rozwija się stopniowo w ciągu ≥5 min. i/lub różne objawy aury następują po sobie w ciągu ≥5 min.,
• każdy objaw aury trwa od 5 min. do 60 min.
• ból głowy (spełniający kryteria jak dla migreny bez aury) rozpoczyna się w czasie aury lub w ciągu 60 min po jej ustąpieniu,
• objawy nie są przypisywane innym zaburzeniom.

3. Zespoły okresowe u dzieci

Nazywane są ekwiwalentami migreny, najczęściej występują u dzieci i mają postać:

• nawracających zaburzeń żołądkowo-jelitowych (nawracające napady wymiotów bez istotnej przyczyny, tzw. migrena brzuszna, czyli napadowe bóle brzucha),
• łagodnych napadowych dziecięcych zawrotów głowy,
• łagodnych napadowych epizodów kręczu karku.

4. Migrena siatkówkowa

Zwana jest potocznie migreną oczną. Występuje rzadko i trwa nie dłużej niż godzinę. Od zaburzeń widzenia jakie mają miejsce w czasie aury, migrena siatkówkowa różni się tym, że występują zaburzenia widzenia tylko w jednym oku, są całkowicie odwracalne i mogą one przebiegać pod postacią migotania, mroczków, częściowej lub całkowitej, przemijającej ślepoty. Po napadzie szybko powraca prawidłowe widzenie i pojawia się (czasem także już w trakcie) typowy, tętniący ból głowy.

5. Powikłania migreny

Migrena przewlekła

Migrena przewlekła – w tym przypadku występuje co najmniej 8 napadów migreny w miesiącu, które mogą utrzymywać się do 72 godzin i co najmniej 15 dni z każdym rodzajem bólu głowy (nie tylko migrenowym) w miesiącu, przez kolejne co najmniej 3 miesiące, czyli łącznie musi wystąpić więcej niż 45 dni bólowych przez 3 miesiące.

Stan migrenowy

Jest to napad migreny z fazą bólu głowy trwającą ponad 72 godziny. Ból jest silny, powoduje dużą niesprawność.

Uporczywa aura niezwiązana z zawałem mózgu

To powikłanie występuje bardzo rzadko. Rozpoznajemy ją wówczas, gdy objawy aury typowe dla dotychczasowych napadów utrzymują się dłużej niż tydzień, a wyniki badań dodatkowych nie wskazują na zawał mózgu.

Migrenowy zawał mózgu

To powikłanie także występuje bardzo rzadko. Rozpoznaje się je, jeżeli jeden lub kilka objawów typowej aury utrzymuje się dłużej niż godzinę, a wyniki badań neuroobrazowych wskazują na zawał niedokrwienny mózgu.

Padaczka, wywołana napadem migreny

Rozpoznawana wówczas, gdy dochodzi do wystąpienia napadu padaczkowego w czasie aury migrenowej lub w ciągu godziny od jej ustąpienia.

Migrena prawdopodobna

Rozpoznajemy ją wówczas, gdy nie wszystkie kryteria rozpoznania migreny są spełnione i chory wymaga dalszej obserwacji (od 10 do 45% chorych). W tym wypadku zwykle występuje mniej napadów niż określono w kryteriach do rozpoznania migreny. Wyróżniamy migrenę prawdopodobną bez aury, migrenę prawdopodobną z aurą i prawdopodobną migrenę przewlekłą.

Czytaj także