dr n. med. Marcin Straburzyński

lekarz medycyny rodzinnej specjalizujący się w leczenia bólów głowy (certyfikat Master in Headache Medicine Europejskiej Federacji Bólów Głowy)

• diagnostyka i różnicowanie bólów głowy różnego pochodzenia
• leczenie bólów głowy, w tym migreny
• leczenie bólu w chorobach nosa, uszu i gardła

„Zatokowy” ból głowy i twarzy – nie taki częsty jak się wydaje

Wstęp

Wielu chorych zgłasza się do lekarza sądząc, że cierpi na „zatokowe” bóle głowy lub twarzy. Ku zaskoczeniu większości z nich przyczyną ich objawów jest najczęściej migrena lub bóle typu napięciowego. O pomyłkę nie jest trudno, gdyż istnieje wiele podobieństw pomiędzy chorobami zatok przynosowych i neurologicznymi bólami głowy. W efekcie ponad jedna trzecia chorych na migreny uznawała lub uznaje, że ich bóle wynikają z choroby nosa i zatok.

Skąd się biorą pomyłki?

Pierwszą przyczyną jest lokalizacja bólu na czole, nosie lub pod oczami. Wiadomo bowiem, że są to miejsca położone bezpośrednio nad zatokami czołowymi, sitowymi i szczękowymi. Okazuje się jednak, że 29% chorych z migreną także ma bóle w dokładnie tej samej lokalizacji. Podobnie bóle typu napięciowego lub klasterowe mogą być odczuwane nad zatokami przynosowymi.
Drugą pułapką, w którą łatwo wpaść, jest występowanie kataru i niedrożności nosa, a czasem też zaczerwienienia oczu i łzawienia. Objawy te oczywiście obecnie są w zapaleniu zatok przynosowych, ale mogą też być wynikiem choroby neurologicznej. W tym ostatnim przypadku są one następstwem podrażnienia zakończeń nerwów, a nie zapalenia błony śluzowej nosa. Wśród chorób neurologicznych mogących powodować katar i niedrożność nosa wymienić należy migrenę i klasterowe bóle głowy.
Także występowanie bólu w okresie jesienno-zimowym lub w obecności alergenów nie musi oznaczać, że mamy do czynienia ze stanem zapalnym zatok lub katarem alergicznym. Okazuje się bowiem, że szczyty zachorowań na migrenę pokrywają się w dużym stopniu z zapaleniami zatok i zwiększoną częstością alergii. Na koniec należy dodać, że pojawianie się bólu głowy podczas podróży samolotem zwykle nie ma związku z zaburzeniami w obrębie nosa i zatok przynosowych.
Ostatnim źródłem wielu pomyłek są wyniki prześwietleń. Z badań przeprowadzonych wśród zdrowych osób wynika, że nawet 2/3 wszystkich osób ma różne nieprawidłowości na zdjęciach zatok. Nie oznacza to jednak, że wszystkie te osoby są chore.

Jak rozróżnić choroby zatok przynosowych od migreny?

Niestety nie ma jednego testu pozwalającego na odróżnienie choroby nosa od migreny. Do tego niezbędne jest doświadczenie i wiedza lekarska. Istnieje jednak szereg informacji, które pomagają lekarzom przypisać objawy do konkretnej choroby – zebrano je w poniższym zestawieniu.

 Objawy sugerujące chorobę zatok przynosowych

• Przebarwiony (żółty, zielony, szary) katar
• Osłabienie węchu
• Gorączka, kaszel, przykry zapach z ust
• Niedawno przebyte urazy lub operacje nosa

Objawy sugerujące migrenę

• Nudności lub wymioty
• Nadwrażliwość na światło / dźwięki / zapachy
• Objawy aury poprzedzające pojawianie się bólu
• Pojawianie się bólu bez kataru i niedrożności nosa
• Prawidłowy wynik prześwietlenia zatok

Zapamiętaj!

• Migrena jest najczęstszą przyczyną bólu u chorych podejrzewających u siebie „zatokowy” ból głowy
• Ból nad zatokami, katar czy zmiany w prześwietleniach mogą też być obecne w migrenie i innych chorobach neurologicznych.
• Prawdziwy ból w chorobach zatok nigdy nie jest jedynym objawem. Pojawia się on i ustępuje wraz z innymi objawami ze strony nosa, takimi jak ropna wydzielina oraz pogorszenie węchu.

Piśmiennictwo

M. Straburzyński. „Rynogenne bóle głowy i twarzy” w „Wykłady z rynologii” pod red. A. Krzeskiego. Kraków 2020

dr n. med. Marcin Straburzyński

lekarz medycyny rodzinnej specjalizujący się w leczenia bólów głowy (certyfikat Master in Headache Medicine Europejskiej Federacji Bólów Głowy)

• diagnostyka i różnicowanie bólów głowy różnego pochodzenia
• leczenie bólów głowy, w tym migreny
• leczenie bólu w chorobach nosa, uszu i gardła